Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen değildir. Ahbaplık, sosyete içinde insanların hakikaten elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Hak değeri dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene koyuvermek, içtimai dirimın gerçekleşmesini sağlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin muhalifsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, kategorik namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle sosyete içinde insanların çizi ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her devran mümkündür. “İşte dostluk, beşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzen, bir bütündür.” İnsan-beşer, beşer-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birsonsuz rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini sağlamak için konulan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, adalet ve kanunların bütünüdür. Henüz münteşir bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai evetşama düzenidir. Ahbaplık Kelime Demeı Ahbaplık kelimesi Arabi “adalet” kökünden gelir ve adalet kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “adalet” kelimesinin çoğkoca “ah’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Beceri Demeı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir teşhism bünyelamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda muayyen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi içinde üs olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bap düz kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mutluluk veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun kafalıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mutluluk aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları beşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymet yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla emsal nitelikteki kamu durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yaptırım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları çelmek karınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve kredi cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kısım kapatma; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları kabil ayrı ayrı dostluk dallarında ayrı ayrı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasal reyleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan dostluk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir evetşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik içinde bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun ameliye amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile sosyete içinde canlı insanların, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın bünyesından meydana gelen ihtiyaçlarını muhaliflamaya çdüzenışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni dirimın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın saf bünyesına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine reva edinmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de sınırlanmışdır; hesaplı yoksulluklara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile muayyen bir kombinezon şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak çın kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla adalet, “bir denklik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) edinmek üzere iki ayrı ayrı anlamda kullanılır. Hak gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet manaında kişisel bir özelliği deyimler. Isim her devran haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni uçlanmak yolunda mütemadi ve değhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet mealı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzında hukuki kıymet olarak nutuk konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karınermiş kurallar kamuü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak yerinde bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir kıymet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir sosyete düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzum bulunan düzeni sahabet etmek, gerekse onu değhizmettirmeyi meşrulaştırmak karınin her devran adalete kafavurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta muhalifmıza müesses dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine reva olup olmadığı açısından bir kıymet ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz muhaliflıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon muvazene içinde olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Uygun olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşama uyacak, hem de bu içtimai dirimın amerikan barış içinde sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.